TEME 207

Ballum

een esdorp dat in het midden van het eiland ligt en is ontstaan in de Middeleeuwen.

Het is het kleinste van de 4 dorpen met haar ca. 370 inwoners. In de oude straten van Ballum staan kleine boerderijen en Amelander huizen, met de kenmerkende vlechtingen in de geveltoppen, tandlijstjes en friezen, die goed bewaard zijn gebleven.

Met zijn vele monumentale huisjes is het bijna een openlucht museum. Opmerkelijk dat juist dit minidorpje het bestuurlijk centrum van Ameland is. 

Ballum heeft, als enige dorp van Ameland, een eigen vlag met het dorpswapen. Het wapen zou in de jaren 80 toegekend zijn aan het dorp, maar de administratie is verloren gegaan. Hierop werd het wapen in 2015 opnieuw toegekend. Er werd hierbij een nieuw ontwerp gemaakt voor de vlag van Ballum. De blazoenering van het wapen luidt als volgt: "In blauw een gouden gekanteelde burchttoren met twee vensters, geopend en verlicht van het veld; een gouden schildhoofd met een liggende zwarte kam met tanden aan beide zijden". De heraldische kleuren zijn: azuur (blauw), goud (geel) en sabel (zwart). 

Symbolisch:  De Burchttoren staat voor het Camminghaslot, een state, die bewoond werd door de familie Van Cammingha. Leden van dit geslacht bestuurden Ameland van 1486 tot 1680 als vrijheer. Kam: ontleend aan het wapen van de familie Van Cammingha, De kleurstelling is overgenomen van het wapen van Ameland.

Opmerkelijk dat juist dit minidorpje het bestuurlijk centrum van Ameland is. Het gemeentehuis staat ongeveer op de plek waar voorheen het twee eeuwen geleden Cammingha Slot stond (in 1400 gebouwd door Ritske Jelmera). Ameland bleek eeuwenlang een soort ministaatje te zijn met zijn eigen wetten en regels. De Heren van Ameland, de Van Cammingha's, waren de bewoners en ooit Vrij- en Erfheren van Ameland. De familie Van Cammingha bleef 200 jaar regeren over het eiland (1486 tot 1680). Zij hebben invloed gehad op de taal die op het eiland wordt gesproken, een soort Stadsfries. De laatste Van Cammingha van de Amelandtak stierf in 1681. Het eiland kwam in 1704 via Johan Willem Friso in handen van de Oranjes en erfde de titel Vrij- en Erfheer van Ameland. Sinds de inhuldiging op 30 april 2013 draagt Koning Willem-Alexander deze titel.

Het slot was op een duin gebouwd en rees boven het dorp uit. Een baken voor de zeevaarders. Op de begraafplaats, naast het Gemeentehuis, in het baarhuisje van Ballum ligt op de vloer een grafsteen van Wytso van Cammingha. Het slot werd in 1828 afgebroken. In het Sorgdragers Museum (Hollum) wordt een animatiefilm vertoond van het Cammingha Slot.